28 juni 2014

Wortels met rauwe ham en chimichurri


Dit is simpel, echt waar. Ik ga er niet eens een echt recept van maken. Maar jullie zien zeker zelf ook wel dat dit lekker is? Zoete wortels omwikkeld met zoute, rauwe ham, en daarbij een zurige chimichurri. Hoor ik iemand iets over een bbq zeggen?

Wortels met rauwe ham en chimichurri

Schil de wortels, maar laat een stukje groen zitten. Gewoon, omdat het leuk rustiek staat. Kook ze in een wijde pan in 4 tot 6 minuten net gaar en giet ze af.
Omwikkel de iets afgekoelde wortels met een rauwe ham naar keuze. Een zoetige ham zoals Parma of Serrano kan, maar ik heb ze liever iets zouter. De Lidl verkoopt een ‘luchtgedroogde landham’ die ik precies goed vindt.

Je kunt ze in een koekenpan in wat olie om en om bakken, of wanneer er geen plaats op het fornuis is, dan kunnen ze prima in de oven (ook met iets olie in de ovenschaal). Bak ze dan bij 200 graden (180 graden hetelucht) gedurende ongeveer 30 minuten. En tenslotte moet het ook prima op de barbecue kunnen worden gemaakt.
Serveer er een chimichurri bij, die in een eerder blog stond. In dat recept sneed ik de ingrediënten fijn, maar op deze foto zie je een chimichurri die uit de blender komt. Dan blijft de saus wat beter aan de wortels hangen.

~~~~~~~~~~~~ 



Vond je dit leuk? Deel het dan alsjeblieft met de knoppen hieronder!



25 juni 2014

Salade Niçoise


“Oh, maar dat is helemaal geen simpele salade,” zei mijn schoonmoeder toen de schotel op tafel kwam.
Maar dat had ik ook niet gezegd, alleen dat we een salade aten en dat ze best konden blijven zitten om mee te eten. Het is inderdaad geen salade die je even in een kwartiertje uit je mouw schudt, maar het is wel de moeite waard. Voor 4 personen heb je alleen wel een gigantische schaal nodig, want deze salade is gewoon mooier wanneer je alles uitstalt in plaats van het op een hoop te gooien.


Salade Niçoise
recept voor 4 personen

1 flinke krop romaine-sla, in reepjes gesneden, aangemaakt met de dressing (recept volgt)
een portie Franse aardappelsalade (recept volgt)
2 handjes verse sperziebonen, schoongemaakt en beetgaar gekookt
1 blik tonijn op water, uitgelekt
4 tomaten, in partjes of plakjes, en gezouten
1 pot zwarte olijven (de kleine Taggia olijfjes van AH Excellent vind ik lekker)
1 flinterdun gesneden (halve ringen) rode ui en/of zoetzure rode ui (recept volgt)
4 of 6 gekookte eieren, doormidden gesneden
eventueel ansjovisfiletjes (die houd je toch over van de dressing)
gehakte peterselie en eventueel bieslook. Dragon kan ook heel goed. Alles vers natuurlijk. Strooi dit over de hele schotel.

Maak een grote schaal op met afzonderlijke plaatsen voor elk onderdeel. De sla kan daar los van worden geserveerd of langszij worden gelegd.

Recept dressing:
2 ansjovisfiletjes
2 tenen knoflook, uit de pers
2 el blanke azijn
200 gr mayonaise (of vervang een gedeelte voor milde halfvolle yoghurt)
2 el kappertjes, iets gehakt
2 scheutjes worchestershire saus
zout en peper

Wrijf de ansjovis met de bolle kant van een lepel fijn en vermeng het met de rest van de ingrediënten. Gebruik de helft van de dressing voor de sla en verdeel de rest over de andere smaakmakers (vooral de eieren en de sperziebonen).

Recept Franse aardappelsalade
Kook 750 gram vaste aardappels goed gaar. Licht kruimige aardappels kunnen ook en die hebben eigenlijk mijn voorkeur omdat ze de dressing beter opzuigen, maar ze zullen onherroepelijk wat kapot gaan bij het omscheppen. 
Doe ondertussen in een kom: 1 heel fijn gesnipperd sjalotje, 60 ml kippenbouillon (van een tablet), zout en peper,1 1/2 el witte wijnazijn en een handje gehakte verse peterselie. Zodra je de gekookte aardappels kan vastpakken, snijd je ze in plakjes. Doe ze in de kom bij de dressing als ze nog warm zijn. Voeg 2 a 3 el olijfolie toe en laat de salade een tijdje intrekken en schep een paar keer door. Bewaar het afgedekt in de koelkast.

Recept zoetzure rode ui
Het is beslist geen klassiek onderdeel van deze salade, maar de zoetzure ui bevalt mij beter dan de rauwe variant:

2 rode uien
50 ml azijn
75 gr suiker
200 ml water
een paar schijfjes verse gember

Snijd de uien zo dun mogelijk in halve ringen. Doe ze in een schaal of weckpot met de gemberplakjes. Verhit de azijn, suiker en het water in een pan. Kook het tot de suiker is opgelost en giet het hete mengsel dan bij de uienringen. Zet dit (afgedekt) weg en laat het minimaal enkele uren staan, maar een dag of nacht is ideaal. Overigens is het azijnmengsel niet sterk genoeg om het te conserveren voor langere tijd, dus je moet het wel binnen enkele dagen opeten. In Scandinavië eten ze dit trouwens op een broodje hotdog en daar hebben ze helemaal gelijk in.


Dit recept lijkt veel op wat Julia Child ooit deed. Ik kwam toevallig een uitzending van haar kookprogramma The French Chef tegen op Youtube. Prachtig om te zien, hoewel ze me wat kortademig maakt. Ze probeert zoveel mogelijk woorden in een minuut te persen en hapt zelf steeds naar adem. Maar die stem en het optreden zijn nog steeds goud waard. 




Oordeel van het smaakpanel: Kleine Chef blijkt aardappelsalade erg lekker te vinden. En de zoetzure ui vinden ze ook interessant. Het wordt nog eens wat.

~~~~~~~~~~~~ 

Vond je dit leuk? Deel het dan alsjeblieft met de knoppen hieronder!





22 juni 2014

Boodschappen doen in Noorwegen (en Trondheim in het bijzonder)


Ga je naar Noorwegen? Wat fijn! Noorwegen is een geweldig land en ik heb wel een paar tips om Noorwegen in de vorm van boodschappen mee te nemen naar huis. Welke culinaire souvenirs kan je kopen?

Mijn reisje naar Trondheim deze maand begon met een facebook-berichtje waarin men het Noorse plaatsje Hell noemde. Het dorp ligt direct naast het vliegveld van Trondheim (Værnas) en als je ter plekke een uurtje over hebt zou je er zo heen kunnen wandelen en er zijn tenslotte mooie grappen over te maken. Bovendien heeft het treinstationnetje ook nog het oude bord hangen waarop staat: HELL GODS EXPEDITION.


Het is gewoon Noors voor ‘goederenvervoer’, maar geef toe dat het een mooie combi is? De avond erna boekte ik een retourtje Trondheim, want het was tijd voor mijn jaarlijkse uitje, en Trondheim was een plaats zo goed als elk ander. Bovendien was ik tot mijn schrik al acht jaar niet meer in Noorwegen geweest. De laatste keer waren Meneer en ik gaan kajakken in de fjorden, maar sindsdien waren er drie kinderen bijgekomen en dan zit je voorlopig niet meer in je bootje… Tijd om weer eens terug te gaan.




Trondheim dus. Wat ik na die acht jaar even over het hoofd had gezien is dat Noorwegen nog steeds schrikbarend duur is. Nou ja, ik wist het wel, maar voor deze zuinige Hollandse was het wel even slikken om 12 euro voor een broodje te betalen. En toen kocht ik ook nog per ongeluk een tweedehands boek voor 35 euro. Wat?? Ik wilde me niet laten kennen bij de kassa, maar Noorwegen moet wel het enige land zijn waar de tweedehands boeken qua prijs niet onderdoen voor de nieuwe exemplaren. Overigens is het een mooi compleet boek over de Noorse keuken, dus jullie zien er hier vast nog wel eens iets uit langs komen.

Maar goed, uit eten gaan (drie gangen) kost je ook al gauw 500 Noorse kronen, wat momenteel overeen komt met 60 euro. Voor 1 persoon en zonder drank dus. Wanneer je wat wijn van de wijnkaart erbij zoekt kan je de rekening bijna verdubbelen.  Een broodje hamburger met friet kost je 25 euro, een pizza 20 tot 35 euro, een broodje garnalen aan een tafeltje was 18 euro (!!), een belegd broodje om mee te nemen gaat al snel richting de 10 euro, en een halve liter bier of 1 glas wijn kost je in de kroeg zonder uitzondering 10 euro. De Noren zelf hebben er geen enkele moeite mee, want Solsiden (een klein stripje restaurantboulevard in de haven) in Trondheim zat elke avond stampvol met mensen die allemaal beslist al meerdere glazen op hadden.

En wat eet je er dan bij? In Trondheim kom je overal bacalhao tegen. Portugees? Welnee joh, de gedroogde vis komt gewoon uit Noorwegen en ze lusten hem hier ook graag. Met recht trouwens. Verder zijn Noren grootverbruikers in (diepvries)pizza en vissoep. Noorse aardbeien schijnen de beste te zijn, ze hebben gedroogde hammen (spekemat), heel veel hotdogs (de snack bij uitstek), viskoekjes, maar ook visballen en vispudding. Dat klinkt vies, maar ook dat valt reuze mee. Daarnaast is ook het hele suikervrije / glutenvrije / lactosevrije / tarwevrije / koolhydraatarm-circus hier geland en vooral het 5:2 dieet is de rage op dit moment.

Solsiden, Trondheim

Boodschappen doen is ook een mijnenveld voor de geldbewuste consument. Er is bijvoorbeeld maar weinig te koop onder de 20 kronen (=ongeveer 2 euro). Ook zijn verse producten over het algemeen duur (fruit, groente, brood, vlees, etc). Ik heb enkele willekeurige prijzen genoteerd (met een update voor prijzen in Zuid-Noorwegen in Augustus 2018:

een zakje snoep: 3,50 euro
een kilo verse kersen/pruimen/abrikozen: 10 euro
pakje koekjes/ chips / knäckebröd: minimaal 3 euro. Een zak Kim's aardappelchips (vergelijkbaar met Lay's) is 3,70 euro
een pond viskoekjes: vanaf 3,60 tot bijna 10 euro, afhankelijk van de kwaliteit
een zoet broodje: rond de 2 euro
een groot blik bier: vanaf 3,50 euro
een kilo Pink Lady appels: 3,50 euro, maar merkloos is 1,70
een kilo prei: 5 euro
150 gr voorverpakte salami in plakjes: 3,50 tot 4,50 euro
doos druiven van 500 gr: 3 euro
2 avocado's: 3,70 euro
1 broccoli: tussen de 1,50 en 2,50 euro
pak gedroogde huismerkpasta: 1,60 euro. Pak Barilla fusili is 3,70
varkenshaas of kipfilet: 15 euro per kilo
kilo gehakt: tussen de 12 en 15 euro
een brood is vanaf 1,70, maar het meeste kost minimaal 3 euro
een liter melk: 1,80 euro
10 eieren: 4,50 euro
pakje roomboter: 2,50 euro
pot aardbeienjam: rond de 3 euro
pot Nutella van 350 gr: 3 euro

Maar na enkele dagen besef je dat je beter alle scrupules overboord kan zetten, anders verhonger je. Meneer wist dat al, want die komt meerdere keren per jaar in Oslo, dus die bezwoer me telefonisch na een dag al dat ik er niet op moest letten. En wanneer je dan eindelijk je creditkaart groen licht hebt gegeven, wat neem je dan mee? Nou, daar heb ik wel wat ideeën over. Maar eerst moet ik kwijt in wat voor soort supermarkt ik terecht kwam, zo vlak naast mijn hotel. Let wel dat Trondheim zo’n 170.000 inwoners heeft en daarmee is het kleiner dan ons Almere. Nu woon ik in Almere, en ik kan jullie verzekeren dat de grootste supermarkt hier tekort schiet in het assortiment wanneer je het vergelijkt met die in Trondheim. Ik zag producten in de schappen waarvoor je hier naar een toko, markt of speciale biowinkel moet.



Ganzenvet? Kikkererwtenmeel? Jam, speciaal voor bij de foie gras? Chipotle pepers. Verse vis natuurlijk, maar goed en veel, en breed gepresenteerd als bij de visboer. Ook koks die kant-en-klaar maaltijden bereiden. Ik hoefde er maar 50 meter verder voor te lopen vanaf mijn hotel. O ja, en een scala aan obscuur bier waar je hier u tegen zegt. Maar dat bier is daar dan ook wel een dingetje. Sinds kort mag het überhaupt in de supermarkt staan (verder wordt drank verkocht in de staatswinkel) en de microbryggeri  is hier erg hip: minibierbrouwerijen die kleine hoeveelheden produceren. Maar niet alleen Scandinavisch. Ook de microbiertjes uit andere landen staan hier in de schappen. Heel opmerkelijk wanneer de AH hier weliswaar 15 meter bier heeft staan, maar toch niet veel verder komt dan de grote merken. En oh, wat dacht je van dit soort flesjes cola en ander fris? Uit Engeland, in Noorwegen, en wat een schatjes (3,60 euro per flesje van 275 ml!):



Bier

Schrik niet van speenvarkentjes, schapenschedels of walvisbiefstuk ('hvalbiff'):



Vanillepulver (vermalen vanillestokjes)


Leuke kruiden (dit is een chili-cacaomengsel, voor desserts)


Chips met zout en appelsmaak:


(Zweedse) punschrullar (jaja, de IKEA verkoopt ze ook). In Zweden heten ze 'stofzuigers'. Ze staan nog steeds op mijn culinaire to-do-lijst:


Klippfisk (gedroogde en gezouten kabeljauw):


Fiskekaker:


Ze hebben überhaupt veel soorten bereidingen voor vis:



Polarbrød (ik ben er gek op. Het is zacht en een beetje zoet, maar ik eet het met hartig beleg):



Lefse en lomper – een soort Noorse tortilla. Vaak gemaakt van aardappel, tarwebloem en rogge, maar zonder aardappel kan ook. Het verschil is me nog niet helemaal duidelijk, maar ik meen dat de lomper altijd met aardappelpuree worden gemaakt.
Lefse koop je ook als snack, gevuld met suiker en kaneel:





Tubes ‘kaviaar’ (van kabeljauw):



Mosterd (heel mild en vrij zoet) voor op de hotdogs.

Molte-bessen zijn een soort gele frambozen, die je in het wild plukt. Je kunt ze natuurlijk ook als jam meenemen naar huis, maar ze zijn erg prijzig.


Net als in Zweden houden ze erg van zoete dingen met drop erin, zoals chocolade met dropstukjes, of dropsaus voor op je ijsbolletje en dan daarop dropfudge:



Hotdogs natuurlijk. Daar maken ze in de supermarkt wel een paar meter voor vrij. De variaties zijn vervolgens eindeloos:

 


Brunost is een kaas met de structuur van Goudse kaas, maar het is karamelbruin en zo smaakt het ook. Het is een vrij zoete kaas, die wel aan dulce de leche doet denken. Het is lekker, maar het gaat richting 'acquired taste'. Niet te verwarren met gammelost, wat zonder twijfel 'acquired taste' is. Gammelost heeft haren. En daar laat ik het bij. Google maar voor een plaatje; dan weet je genoeg.

links: bullar met brunost

skolebrød ('schoolbrood')

“Schoolbrood” – een wit bolletje met kardemom (bullar), gevuld met banketbakkersroom en afgedekt met wit glazuur. Maar kaneelbroodjes zijn er ook. En wafels.


In de vriezer vind je verder ook veel wild. Rendier natuurlijk, maar ook allerlei gevogelte, zoals fazant.

Rømmegrøt is een Noorse bloempap, die je eet met suiker en kaneel, maar het kan ook naast gedroogde hammen (spekemat) worden gegeten als onderdeel van de maaltijd. Je maakt het van bloem of tarwegries (gele pakje op de foto), maar het merk Toro verkoopt ook zakjes (die minder lekker zijn dan vers maken). Je mengt de melk met bloem en rømme, wat een zure room is. De pap smaakt daardoor wat zurig.


En er is natuurlijk knäckebröd. Daar hebben ze genoeg van. Ook in van die leuke ronde wagenwielen of als flatbrød: dat is flinterdun knäckebröd:



En als je het niet meer weet, dan kan je in Trondheim naast de vismarkt Ravnklua ook nog terecht bij de geweldige combi Indiaas en Noors eten (?? ja maar, hoe dan? rakfisk met tandoorikruiden?) (nog even tussen haakjes over heet eten: niets is heet in Noorwegen. Als ze beloven dat het 'heel erg heet is', dan zou het kunnen dat je een lichte tinteling op je tong voelt.) 
Oh, en over rakfisk: doe maar niet. Het is vis die wordt gezouten en gefermenteerd, dan tot een jaar lang bewaard, en vervolgens rauw wordt gegeten.



En voor wie nog wilt weten wat je in Trondheim aan zou moeten vangen met je tijd, heb ik ook wel een paar tips:

Bovenaan mijn lijstje stond de Nidaros kathedraal. Al sinds de middeleeuwen was dit het eindpunt voor massa’s pelgrims, die zelfs uit Spanje hierheen kwamen. Trondheim heette vroeger Nidaros en het was de hoofdstad van Noorwegen. Je kunt de routes nog steeds lopen (zoek op ‘Pelgrimsleden’). De kerk is op zich vrij sober, maar indrukwekkend. Je kunt de nauwe toren inklimmen (zo nauw dat je soms even met je schouders vast zit) waarna je uitkijkt over de stad. Ook de crypte vond ik interessant. Hier hebben ze de oudste grafstenen van de kerk verzameld, waaronder die uit de 13e eeuw. Zuurstof is trouwens schaars in de kelder. Dat is vervelend, want ik had er langer willen kijken, maar na tien minuten vluchtte ik naar boven.


Bakkelandet is de oude houten wijk langs de rivier. Vooral de oude huizen aan het water zelf zijn erg pittoresk.




Het Kristiansenfort biedt ook een (gratis) uitkijkpunt over de stad:


Ga vooral de bergen in! Bymarka (het natuurgebied aan de westkant van de stad) biedt veel wandelpaden, maar als je het simpel wilt houden, kan je met de tram, en er is maar 1 lijn, omhoog naar Lian. De tram vertrekt uit het centrum. In Lian zit je al halverwege de berg. Hier vind je een restaurant en je kunt ruim drie kilometer verder lopen naar de ‘skistua’ (de skihut). Ook daar kan je wat drinken en eten en je pakt er de bus weer terug. Alles simpel, maar effectief. Misschien heeft u mazzel om diezelfde naakte viking knappe Noor tegen te komen die op de zonnige zaterdag in slechts een kort broekje de berg kwam afdraven. Ik had mijn camera in mijn handen, maar ik durfde niet af te drukken… J

Verwacht overigens niet dat die ene wandelaar die u onderweg tegenkomt u zal groeten. De Noren zijn erg op zichzelf. Ik sprak wel met een dame, maar die bleek dan ook van origine uit Ierland te komen…



Munkholmen is het eilandje voor de kust. Vroeger een eiland met een gevangenis erop, maar tegenwoordig wordt het gebruikt als zwem-en zonplek:


Tenslotte zijn er twee wandelroutes rond de stad: de Nidelva Stien en de Ladestien. Ook kan je kajakken, met of zonder gids, op de rivier. Er wordt sowieso ontzettend veel gesport. Hardlopen, langlaufen (en zomers op wieltjes), wielrennen; het is allemaal erg populair.

Maar goed, duur dus. Daar krijg je wel wat voor terug. Het hele land is schoon, opgeruimd en goed geregeld. Noorwegen heeft duidelijk de zaken op orde. Dat zie je wel eens anders (hm, Engeland, zei je wat?)  En het heeft natuurlijk betoverend natuurschoon: de fjorden, het hooggebergte en de Lofoten zijn meer dan de moeite waard. Kortom: geld sparen en gaan!

Heb je nog een ander idee, een must have voor het boodschappenkarretje? Laat het eens hieronder weten!

Misschien ook interessant? Boodschappen doen in Zweden


Vond je het een leuk bericht? Deel het dan alstjeblieft met de knoppen hieronder!




19 juni 2014

Minnespel in de keuken - deel 2


Na deel 1 – de oorsprong van de frikadel - houden we het niveau op Eerst Koken bewust nog even laag met een recept voor hoerendrekjes en nonnenscheetjes.

Het idee voor dit onderwerp kwam ooit door een kookboek uit 1803: Aaltje, de volmaakte en zuinige keukenmeid. Vorig jaar had ik mijn zinnen gezet op een exemplaar, maar dat was nog niet zo eenvoudig. Weliswaar zijn er ontzettend veel van verkocht in de 19e eeuw, maar vele Aaltjes zijn natuurlijk gesneuveld of op een gegeven moment gewoon weggegooid. Een kookboek is er tenslotte om gebruikt te worden. Bovendien waren de Aaltjes niet van de beste kwaliteit. Het exemplaar uit 1836 dat ik uiteindelijk op de kop tikte was in ieder geval rommelig gesneden, met kruimelig papier. Ik heb oudere boeken staan die in betere conditie zijn.

Ik moest een paar maanden zoeken en stuitte toen op een exemplaar dat een halve eeuw geleden door de voddenboer was gered, zo vertelde de eigenaar mij. Sindsdien had het ingepakt op de plank gestaan. Het boek was niet te duur (voor een mooi exemplaar vang je 200 tot 300 euro), maar wel flink beschadigd en met losse bladen. Ik kocht hem toch; ik moest en zou een Aaltje hebben, en ik wilde niet meer wachten. Hij moest alleen even opgestuurd worden.

Die nacht kon ik er niet van slapen. Noem het waanzin, maar ik lag letterlijk wakker van een boek. Ik word tamelijk opgewonden van oude dingen… het idee dat iemand 7 of 8 generaties voor mijn tijd, zo’n 200 jaar terug, datzelfde boek in handen had gehad. Dat stemt mij altijd zeer eerbiedig, ten opzichte van tijd en de vluchtigheid ervan, en ach, u weet wel - van oude menschen, de dingen, die voorbij gaan… Ken je misschien het magische gevoel in een kasteel, dat je daar in een raam zit, en gewoon zeker weet dat een jonkvrouw op exact dezelfde plek heeft gezeten? Maar dan eeuwen geleden. Of de naam van je eigen voorvader in een kerkboek van 300 jaar geleden. Ik weet niet of ik dat uit kan leggen; Meneer snapt er bijvoorbeeld niets van. Je hebt het, of je hebt het niet, denk ik.


Maar goed, het boek arriveerde. Een Aaltje met vetvlekken van bijna 200 jaar oud, die haast soepel open viel bij de recepten om fruit te conserveren, en daar ook bovenmatig veel vlekken en beduimelde bladzijdes vertoonde. Voor het bladerwerk lees ik hem nu gewoon digitaal op de computer, want dat kan tegenwoordig, maar af en toe blader ik er even in. En vooral dat bladeren is een erg geruststellende bezigheid…

Aaltje is niet zomaar een kookboek; het is het populairste kookboek van die eeuw en laat als eerste zien hoe wij de Hollandse drie-eenheid vlees met groente en aardappel aten. Dit was het eerste kookboek dat het menu op die manier presenteerde, maar tegelijkertijd stond Aaltje nog met beide benen in de 18e eeuw, inclusief de rijke manier van koken met specerijen en wijn. Als je het dan toch hebt over de Hollandse keuken, dan zou je eerder naar Aaltje moeten kijken dan naar de latere huishoudschooldoctrine. Van al die zuinige huishoudschoolregeltjes, die wij nu als traditioneel Hollands eten kennen (karig, spartaans en simpel), is nog niets te herkennen. Het was dan wel het eerste boek dat niet op de hogere klasse was gericht, maar armzalig vind ik Aaltje zeker niet. Dus als 19e eeuws kookboek is het terecht iets om te bewaren.

Enfin, om een lang verhaal kort te maken, Aaltje noemde een recept voor hoerendrekjes. En terwijl ik daar over mijmerde, bedacht ik mij dat we wel meer van dat soort namen gebruiken. We schijnen nogal geinteresseerd te zijn in verboden waar. En als we een luchtig koekje eten, dat wel een windje lijkt, dan vinden we het blijkbaar fijn dat het dan wel een windje van een non is. Of een hoertje. Dat ligt in de koekjesbranche heel dicht bij elkaar.


Van alle zoete, stoute of politiek incorrecte benamingen (de negerzoen, jodenkoek en toch ook met stip bovenaan de Engelse Spotted Dick, etc.) zijn er drie het mooiste: de wentelteef, het nonnenscheetje en dat hoerendrekje.

Wentelteef – het klinkt als iets dat je niet zou mogen noemen, maar je mag het gewoon bij je kinderen op hun bord leggen. Ik citeer Ewout Sanders uit ‘Woorden Met Een Verhaal’:

Het woord wentelteefje is voor het eerst aangetroffen in 1623, in het Tafereel van Sinne-mal van A. van de Venne, in de zin:  ‘Ey, waer ick t’huys alleen, ick backte wentel-teven Van suykert witte brood, en butter smeerigh-vet.’ De woordenboeken vermelden het pas vanaf 1811. (…) Opmerkelijk is verder dat  wentelteefje al snel overdrachelijk wordt gebruikt voor iemand die er smakelijk of aantrekkelijk uitziet. Al in een boek uit 1717 lezen we: ‘Wat voor mondje, wat een oogjes, wat voor tandjes! Zoôn wentelteefje zou me smaaken.’

Dat wentelen is duidelijk, maar de historische verklaring van ‘wentel-t-eventjes’is niet erg aannemelijk.  Maar helaas blijkt de ‘teef’ ook niets te maken te hebben met een vrouwelijk hond. Waarschijnlijker is dat een teef een oud woord is voor een bepaald type gebak, want de appelteef was ook vroeger in zwang. He, haast jammer…

Wie trouwens nog een recept voor de wentelteefjes zocht, die heeft hier eerder op het blog gestaan.


Nonnenscheetjes – Het is een soort gefrituurd soesje, een beignetje, luchtig als een windje, en het wordt vooral tijdens carnaval gegeten. Het blijkt al een oudje te zijn, want er is een waslijst aan namen bekend, waarbij soms de non en soms de hoer wordt genoemd: hoerendreete, hoerendreetkens, nonnevestjes, nonneveetjes, nonneveesje, nonnevotten, nonnenfortje betekenen allemaal ‘windje of scheetje van een non (of hoer). In het oude woord fortje herken je nog mooi het huidige Engelse ‘to fart’. Maar in Frankrijk hebben ze net zo goed de ‘pet de nonne’, en ‘nun’s puffs’ bestaan ook gewoon, allebei met dezelfde betekenis. Die ‘pet de nonne’ zou wel eens het orgineel kunnen zijn? Mogelijk komt het van paix-de-nonne (paix= vrede), wat hetzelfde wordt uitgesproken. Pets de Soeur bestaan trouwens ook, maar dat zijn een soort opgerolde kaneelbroodjes, vooral in Canada.

In een verzameling recepten uit het einde van de 15 eeuw (Wel ende edelike spijse) komen we de hoerendreete tegen (transcriptie hieronder van Cristianne Muusers (Coquinaira)). Het ziet er uit als het gefrituurde soezenbeslag dat we nu ook nog maken in Limburg.

Hoerendreete heeten bongnette
nemt deegh met eyeren ghe
tempert ende tvoorseide vaersel
ende maecter af bongnette ende
doet binnen den deeghe ende eyeren
gheselegen dynne ende doe in
wallende smout sieden ende naer
dat sij ghesoden sijn soo wyn
telse in ghesmolten sukere

Hoerendreeten ofwel warme beignets
Neem deeg, gemengd met eieren, en het voornoemde vulsel. Maak er balletjes van en doe het in het deeg en de losgeklopte eieren. Laat het in borrelend vet koken. En wentel ze als ze gebakken zijn in gesmolten suiker.

In het Cocboeck van Carolus Battus (1593) staan ze ook, maar dan worden ze gemaakt van geroosterd brood.  Dit is toch al wat anders dan de beignets. (bron: kookhistorie van Marleen Willebrands):

Om hoerendreetkens te maken
Neemt geharst wittebroot, wijn, eyeren, gengeber ende suycker. Mengelet wel ondereen ende bact hier coecxkens af in de panne met boter ende schrabt er suycker op ende dientse op.

Deze koekjes worden ook gebruikt in De Volmaakte Geldersche Keukenmeid uit 1768, maar dan heten ze Hoerenkoekjes. Ook in de Aaltje uit 1804 (1836 voor mijn exemplaar) staat hetzelfde recept. Ze lijken nog het meeste op een soort wentelteefjes, waarbij het brood tot een pap wordt geroerd met de wijn. De structuur van de pannenkoekjes is bijna hetzelfde als van een normaal dik beslag. Alleen die smaak, die is heel erg verrassend. Het heeft iets nieuws, een combinatie die ik nog nooit geproefd had, en het komt heus niet zo vaak voor dat mijn tong nieuwe smaken proeft. De wijn met de gemberpoeder geven een lekker zoet, maar ook rinsig smaakje, met het pittige van de gember. Echt een combinatie die voor ons niet zo voor de hand ligt. Als je het vervangt met melk en kaneel, dan zouden we het wel herkennen. Maar ik vroeg me af: zou het als winters dessert kunnen doorgaan, met een lik lemon curd en een shotglaasje likeur ernaast?


Hoerendrekjes zoals Aaltje ze maakte
recept voor 12 stuks

140 gr wit brood zonder korst
200 ml witte, zoete wijn
2 eieren
1 tl gemberpoeder
40 gr suiker
verder: roomboter om in te bakken en suiker

Snijd het brood in stukjes en week het in de wijn. Roer het daarna fijn tot een dikke pap. Voeg er de eieren, gember en suiker aan toe. Bak het dan in roomboter, in een koekenpan, waarbij een volle eetlepel voldoende is om 1 koekje te maken. Bestrooi ze daarna met suiker.

In Limburg eet men nog volop nonnevotten. Wie die wil proberen kan voldoende recepten op het internet vinden.

Eerdere kookboeken in de Kookmuseum-serie:

Deel 1 – Pont Neuf patat (1929)
Deel 2 – Drie in de pan (1926)
Deel 3 - Andalusische salade (1905)
Deel 4 - Zelfgemaakte Tova (1935)
Deel 5 - Kaasfondue (1970)
Deel 6 - Hemelse Modder (Tweede Wereldoorlog)
Deel 7 – Hip en trendy – 40 jaar culinaire trends
Deel 8 - Frikadel uit de 17e eeuw - over de achtergond van de frikadel

~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~

Vond je dit bericht leuk? Deel het dan aub op Facebook of Twitter via de knoppen hieronder!